Burgers over het contact met de overheid

De Nationale ombudsman is er voor burgers die vastlopen met de overheid. Het is dan ook belangrijk dat de Nationale ombudsman een vinger aan de pols van de samenleving houdt. En het gevoel, de ergernissen, en de vragen die leven in de maatschappij een podium te geven. Dat doet de organisatie onder andere met het format ‘Straatpraat’. In dat format gaan wij namens de Nationale ombudsman de straat op met een vraag aan de burgers. In dit artikel: ‘Hoe ervaart u het contact met de overheid?’

Veel mensen ervaren de afstand tot politiek Den Haag als groot. Hoe is dat in Leeuwarden, dat ongeveer 200 kilometer van onze politieke hoofdstad vandaan ligt? Ervaren de Friezen die afstand ook? Voelen zij zich vertegenwoordigd door politici? Met die vragen gingen we de straat op in Leeuwarden.

De zon is net door de bewolking gebroken en we lopen door het centrum van Leeuwarden. Mensen zijn onderweg naar hun werk of bezoeken de stad. Op de Wirdumerdijk lopen we Alida uit Bergum tegen het lijf. Hoe ervaart zij de afstand tussen politiek Den Haag en Friesland?

Alida (67)

“Den Haag hoort iedere Nederlander een luisterend oor te bieden. Toch heb ik soms het idee dat de blik vooral op het westen van het land is gericht. En dat de randgebieden over het hoofd worden gezien. Zo wordt al jarenlang gesproken over een spoorverbinding tussen Drachten, Groningen en Amsterdam. Die is nog steeds niet gerealiseerd.”

“Gelukkig heb ik nog nooit problemen ervaren met de overheid. Maar mocht het me gebeuren, zal ik prima mijn weg kunnen vinden. Ik volg de media en ik ben digitaal vaardig. Dat verkleint de afstand wel. Ook ben ik altijd correct behandeld door de instanties waarmee ik te maken heb gehad, zoals het UWV.”

Alida vervolgt na ons gesprek haar ronde door de winkelstraten van Leeuwarden. In de Kleine Kerkstraat ontmoeten we Anton Klapwijk en zijn vrouw. Zij zijn samen aan het werk in hun kaashandel.

Anton (58), ondernemer

“De overheid in Leeuwarden is goed te bereiken. Maar Den Haag is een ander verhaal. Zij hebben weinig aandacht voor lokale problematiek. Als ondernemer zou ik bijvoorbeeld graag landelijk beleid zien voor de openingstijden. Dat wordt hier nog steeds lokaal bepaald. De regels sluiten alleen niet aan op de rest van Nederland. Voor mij is dat onbegrijpelijk.”

Boek schrijven

“In de meeste gevallen verlopen de contacten met de overheid goed. Alleen met het UWV heb ik veel problemen gehad. Daar kan ik wel een boek over schrijven. In onze zaak bieden wij werk aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zij worden soms ziek. En dan krijg je te maken met de administratie van het UWV. Daar is in ons geval veel misgegaan.”

“We hebben het voor deze klacht over het UWV nooit hogerop gezocht. Vooral omdat het al zoveel tijd kost. Bovendien wist ik niet dat de Nationale ombudsman mij zou kunnen helpen. Nu ik iets meer weet, zal ik een volgende keer zeker contact opnemen.”

Anton werkt verder in zijn zaak. Een paar straten verderop, op de trappen van de Rechtbank Leeuwarden, zien we Romein en Klaas Jan.

Romein (27), filmmaker en KlaasJan (22), student

Romein en KlaasJan, twee jongeren van in de twintig zitten op een trap en lachen.KlaasJan: “Persoonlijk voel ik mij niet echt vertegenwoordigd door Den Haag. Ik zie niet de veranderingen plaatsvinden die ik graag zou zien. Duidelijk is dat hun focus op de Randstad ligt.”

Maak het begrijpelijk

Romein: “Gelukkig heb ik nog nooit problemen ervaren met de overheid. Wel vind ik dat de communicatie eenvoudiger mag. Zelf ben ik sterk in taal, maar ik kan me voorstellen dat niet iedereen de brieven van de overheid begrijpt. Als ik er zelf niet uit zou komen, heb ik wel het idee dat ik terecht kan bij de gemeente voor hulp. Ook zie ik steeds vaker de Nationale ombudsman voorbijkomen op de sociale media die ik volg. Dat neemt wel drempels weg, denk ik.”

We laten Romein en KlaasJan verder genieten van deze zomerse dag. Aan winkelstraat de Nieuwestad komen we Sofia tegen. Zij is onderweg naar haar werk, maar heeft nog even tijd voor onze vragen.

Sofia (21), studente

“Eerlijk gezegd volg ik de politiek niet actief. Wel ben ik over het algemeen tevreden met hoe het gaat in Nederland. Onderwerpen die ik belangrijk vind zijn de gelijkheid tussen man en vrouw en goed onderwijs. In mijn beleving worden daar goede stappen in gezet.”

Voorzichtig

Sofia, een studente van 21 staat met haar fiets in haar hand. Ze heeft lang donkerbruin haar en glimlacht.“Ik merk wel dat ik erg voorzichtig ben met regelzaken. Denk aan het aanvragen van toeslagen. Want vul je iets verkeerd in, dan kan het enorm misgaan. Toen ik ben verhuisd, heb ik daarom tijdelijk de huurtoeslag stopgezet. Er was namelijk iets onduidelijk. Gelukkig heeft de Belastingdienst me alles uitgelegd. En kreeg ik later alsnog de toeslagen uitbetaald waar ik recht op had.”

“Ik wist niet dat ik bij de Nationale ombudsman kan aankloppen als ik vastloop bij een overheidsorganisatie. Misschien is het wel een goed idee als de ombudsman ook zichtbaar is op de websites van de Belastingdienst. En op die van andere overheidsdiensten.”

Jaap (54), kapper

“We hebben net twee jaar corona achter de rug. Als kleine ondernemer voelde ik mij in die periode soms behoorlijk in de steek gelaten. Niet alleen door Den Haag, ook door de lokale overheid. Lokaal was er veel ondersteuning voor de horeca, maar niet voor de winkelier. En de regelingen waar ik recht op had als kapper? Die waren niet voldoende om de schade op te vangen.”

“Gelukkig verloopt het contact met de overheid tot nu toe altijd soepel. Bovendien wordt er ook echt wel met de burger meegedacht. Mocht er toch iets misgaan, dan kan ik de juiste loketten vast wel vinden.”

De burger bereiken

Jaap, een man van middelbare leeftijd met een grijs baardje staat voor zijn kapperszaak met zijn armen over elkaar. Hij glimlacht en kijkt in de camera.“Zelf ben ik niet bekend met het werk van de Nationale ombudsman. Dat ze de burger hier in Friesland gaan opzoeken met de provincietour vind ik een goed idee. Maar het blijft lastig om iedere Nederlander te bereiken. Sociale media kunnen daar wel een belangrijke rol in spelen, denk ik.”

We lopen langzaam de stad uit. Onderweg naar het station van Leeuwarden komen we Tony tegen. Hij vertelt graag over zijn ervaringen met de overheid.

Tony (63), werkt in een vakantiewoning

“Natuurlijk heb ik, net als iedere Nederlander, te maken met de overheid. In mijn geval vooral met het UWV en de sociale dienst. Ik ben namelijk een tijdje werkloos geweest.”

Tony, een oudere man met petje op en blauwe jas aan. Hij kijkt vriendelijk glimlachend in de camera.“Toen ik werkloos raakte ben ik door het UWV goed geholpen met de aanvraag voor een uitkering. Toch ging er iets mis. Ik kreeg een nieuwe baan en had uiteindelijk te veel geld ontvangen. Dat moest natuurlijk terugbetaald worden. We hebben daarom afspraken gemaakt over een betalingsregeling.”

“Op dit moment is die regeling tijdelijk stopgezet. Ik verdien namelijk te weinig geld om de bedragen te betalen. Over een paar maanden kijken we opnieuw naar mijn situatie. Als ik dan nog steeds niet kan betalen, wordt de schuld misschien kwijtgescholden. Mijn contact met de overheid is tot nu toe altijd goed geweest. De stap naar de Nationale ombudsman heb ik daarom nooit hoeven zetten.”

Tony gaat de stad in, terwijl wij verder lopen naar het station. Daar ontmoeten we Julius, die op bezoek aan het wachten is.

Julius (73), gepensioneerd. Zet zich als vrijwilliger in voor asielzoekers

“Er is een grote afstand tot politiek Den Haag. Friesland is op een bepaalde manier een achtergesteld gebied. Alleen al in Leeuwarden hebben we maar liefst vier achterstandswijken. Eerder zag ik de armoede in die wijken nooit. Pas toen ik les ging geven op een school in één van die wijken, werd de armoede duidelijk zichtbaar voor mij.”

Geen vooruitzicht

Julius, een oudere man met bril en bruin petje op. Hij heeft zijn wandelstok vast en kijkt glimlachend in de camera.“Ik zet mij als vrijwilliger in voor asielzoekers die worden opgevangen in de WTC Expo in Leeuwarden. Het is ongelooflijk hoe er met hen wordt omgegaan. Ze zitten met 700 man op een locatie, waar ruimte is voor maximaal 500 personen. En dat al maandenlang. Ook wordt het aantal opvangplaatsen verminderd, terwijl er juist meer nodig zijn. Mensen weten bovendien niet waar zij aan toe zijn. Ze wachten twaalf jaar op een status en verhuizen in die tijd zo’n negen keer. Het lijkt erop dat de overheid een systeem heeft opgezet om asielzoekers te ontmoedigen om naar Nederland te komen. Ik vind dat je zo niet met mensen om kan gaan. Dat is bijna kwaadaardig.”

“De Nationale ombudsman en Kinderombudsman spreken zich hier duidelijk over uit. Er moet iets veranderen. Al lijkt het erop dat politiek Den Haag langs hen heen kan kijken. Onbegrijpelijk. Maar ze kunnen het ook niet alleen. We zouden als samenleving minder zwijgzaam moeten zijn. Alleen dan kunnen we iets veranderen.”