Interview over medezeggenschap in het onderwijs, namens de Nationale ombudsman (2021)

‘Durf eerlijk te zijn over wat wel en niet goed gaat’

Namens de Nationale ombudsman spreken we met verschillende professionals uit het veld. Hoe helpen zij burgers die problemen helpen met de overheid? Deze keer: Janny Arends van de Vereniging Openbaar Onderwijs over medezeggenschap op scholen.

Medezeggenschap in het onderwijs: ‘Durf eerlijk te zijn over wat wel en niet goed gaat’

Een medezeggenschapsraad (MR) mag meebeslissen over het beleid van een school. Over welke onderwerpen heb je als MR iets te zeggen? Hoe betrek je ouders daarbij? En hoe werk je goed samen met de directie? Janny Arends, senior beleidsadviseur bij de Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO), deelt praktische tips. 

Janny Arends werkt al 22 jaar bij de VOO. Samen met haar collega’s komt ze op voor de belangen van het openbaar onderwijs in Nederland. De VOO ondersteunt ouders, besturen, ouderraden en medezeggenschapsraden bij hun taken. Bijvoorbeeld op het gebied van medezeggenschap: de expertise van Janny.

Meedenken over plannen van de school

“Elke school moet een MR hebben”, vertelt Janny. “Dat is wettelijk verplicht. Een MR mag meebeslissen over de besluiten die een school neemt.” Die gaan bijvoorbeeld over financiën, vakantieregelingen of schooltijden. Maar ook over de toekomstvisie van een school.

In een MR zitten ouders, leerkrachten en in het voortgezet onderwijs ook leerlingen. “Mijn ervaring is dat ouders vaak niet goed weten wat een MR precies doet. Dat is zonde, want via de MR hebben ouders de mogelijkheid om mee te praten. En zich verantwoordelijk te voelen. Daarom geef ik onder andere cursussen en trainingen over medezeggenschap.”

Praktische tips

Tijdens zo’n training bereidt Janny MR-leden voor op hun taken. “Ik vertel welke rechten en plichten de MR heeft. Waarover je mag meebeslissen, en waar je verantwoordelijkheid stopt. Maar ook hoe je (andere) ouders bij besluiten en plannen betrekt. En hoe je goed met de schooldirectie communiceert.”

Om dit helder uit te leggen, kiest ze een paar taken van de MR uit de Wet medezeggenschap op scholen (Wms). “Daar bedenk ik dan een oefening bij. Zoals: stel dat een schooldirecteur een nieuw rooster wil invoeren en de MR daar een voorstel over stuurt. Hoe reageer je daar dan op? Wat zeg je inhoudelijk? En op welke toon? Ik geef veel praktische tips. Wees altijd kritisch, bijvoorbeeld. En: stel net zo lang vragen tot je een duidelijk antwoord hebt.”

Telefonische helpdesk

Janny zit ook een dag per week bij de telefonische helpdesk van de VOO. Daar beantwoordt ze veel vragen over de rol van een MR. Denk aan: Wat kan de MR doen als een kind wordt gepest, en ouders vinden dat een school daar te weinig aan doet? Of: Wat is de rol van de MR als een leerkracht zijn werk niet goed doet?

“Ik leg uit wat de MR volgens de wet moet doen”, vertelt Janny. “En waar een ouder terecht kan als de MR niet kan helpen. Zoals de vertrouwenspersoon op school. Of door een klacht in te dienen.”

Contact met de landelijke overheid

Verder zorgen Janny en haar collega’s ervoor dat MR-leden regelmatig updates krijgen over hun vakgebied. “Via onze nieuwsbrief en website delen we informatie over medezeggenschap. Die krijgen wij bijvoorbeeld van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.”

Ook heeft Janny weleens direct contact met ministeries. “Stel dat de overheid de Wet medezeggenschap op scholen (Wms) wil wijzigen. En wij zijn het er niet mee eens. Dan kunnen wij samen met vakbonden en andere onderwijsorganisaties vragen stellen aan Kamerleden. Of we schrijven mee aan een motie.”

Bemiddelen bij conflicten

Tot slot bemiddelt ze bij conflicten over medezeggenschap. Bijvoorbeeld als een MR en directie het niet met elkaar eens zijn. “Bij een conflict is het belangrijk dat beide partijen hun verhaal kunnen doen. Apart van elkaar”, weet Janny. “Ik merk dat mensen zich vaak al geholpen voelen als je serieus naar ze luistert.”

Pas daarna voert ze een gesprek met alle betrokkenen samen. “Meestal leg ik uit hoe iets wettelijk in elkaar zit. Of welke taak iemand heeft. Daarna maken we afspraken zodat iedereen weer verder kan.”

Tip: blijf altijd onafhankelijk

Een paar weken later belt ze vaak nog even om te horen hoe het gaat. “Mijn ervaring is dat het conflict dan altijd is opgelost. Het helpt enorm dat een onafhankelijk iemand meekijkt.”

Die onafhankelijkheid is heel belangrijk, benadrukt Janny. “Dat klinkt misschien logisch. Maar soms is het best lastig om boven alle partijen te staan. Vooral als je ziet dat één partij echt fouten maakt. Durf daarom eerlijk te zijn over wat er wel en niet goed gaat.”

De rol van de Nationale ombudsman

De hulp van de Nationale ombudsman heeft de beleidsadviseur nog nooit ingeschakeld. “Het onderwijs heeft een eigen systeem met veel juridische mogelijkheden. Als ouder heb je allerlei opties om een klacht in te dienen. Bijvoorbeeld via een klachtenprocedure. En de MR kan naar de onderwijsgeschillencommissie stappen. Dat is goed geregeld, vind ik.”

Omgekeerd juicht ze toe dat de Nationale ombudsman ouders naar de VOO doorverwijst. “Wij kennen het onderwijsveld als geen ander. En kunnen ouders in de juiste richting sturen.”

Overig werk

Zorgverleners over hun energiegevers en -vreters

Videoserie over hoe zorgmedewerkers in balans blijven, namens Stichting IZZ (2023)

Psychiater Christiaan Vinkers: ‘Mensen zijn verrassend veerkrachtig’

Expertinterview over wat psychische klachten eigenlijk zijn, namens Nationale-Nederlanden (2023)
Portret van psychiater Christiaan Vinkers (interview namens Nationale-Nederlanden)

Interviews met pensioendeelnemers over duurzaamheid

Serie van drie interviews over duurzaamheid, namens Nationale-Nederlanden (2022)
Foto van Christine in een groene omgeving

Magazine vol content die aanzet tot gezond werken in de zorg

Een printmagazine voor leden, namens Stichting IZZ (2022)
Zorgmedewerker Maaike Peolen laadt haar bagage in de auto

Het beroep leerkracht in beeld

Videoserie als onderdeel van crossmediale contentstrategie, namens de Marnix Academie (2022)
Portret van meester Dirk

Trends verpakt in een mooi digitaal magazine

Trendrapport over ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid, namens Nationale-Nederlanden (2022)
Vrouw met koptelefoon op, liggend in het gras
Whitepaper

Het effect van online contentmarketing

Wat levert het nu eigenlijk op?
Vroeg of laat krijgt iedereen die zich bezighoudt met contentmarketing deze vraag op zich afgevuurd. Geef je hier overtuigend antwoord op? Lees dit stappenplan en ga aan de slag met het meten van je content.