7 vragen aan… Anneke van het Juridisch Loket

Namens de Nationale ombudsman maakten we de serie ‘X vragen aan’. Daarvoor interviewden we verschillende professionals, die opkomen voor kwetsbare burgers. Wie helpen zij? Hoe ziet hun werk eruit? En hebben ze weleens contact met de Nationale ombudsman? Deze keer: Anneke van Kesteren van het Juridisch Loket in Amsterdam.

Van een arbeidsconflict tot een gecancelde reis door corona: bij het Juridisch Loket kun je terecht met verschillende juridische vragen en problemen. We spreken Anneke van Kesteren, juridisch medewerker bij het Juridisch Loket Amsterdam. Hoe helpt zij cliënten? “Ik leg rechten en wetten in gemakkelijke taal uit.”

Wat doet het Juridisch Loket?

“Wij geven gratis persoonlijk juridisch advies aan iedereen die dat nodig heeft. Dat doen we telefonisch en per e-mail. Op onze website geven we antwoorden op de meest gestelde vragen, algemene informatie, tips en voorbeeldbrieven. Bijvoorbeeld van een bezwaarschrift.

Ook zijn we iedere maand live op Facebook. Dan kunnen mensen ons vragen stellen, die ik vaak beantwoord. Deze livestreams plaatsen we daarna ook op YouTube, zodat mensen ze nog eens rustig kunnen bekijken. In het begin bedachten we de vragen nog zelf, nu is dat niet meer nodig. Tijdens elke aflevering behandelen we daarnaast actuele kwesties, bijvoorbeeld over nieuwe wetten.”

Met welke vragen bellen mensen jullie?

“De meeste vragen gaan over arbeidsrecht, bijvoorbeeld over het beëindigen van een arbeidsovereenkomst. Klopt de opzegtermijn? Krijg ik wel of geen ontslagvergoeding? En heb ik recht op een WW-uitkering? In zo’n geval vraag ik naar je arbeidsovereenkomst en check ik wat je rechten zijn.

We krijgen ook veel vragen over huurrecht, consumentenrecht en echtscheidingen. En mensen met schulden bellen steeds vaker. Die verwijs ik meestal door naar schuldhulpverlening. In Amsterdam is vreemdelingenrecht een belangrijk thema. Daarbij help ik mensen met vragen over bijvoorbeeld verblijfsvergunningen.”

Hebben de mensen die je helpt ook problemen met de overheid?

“Ja, bijvoorbeeld met de Belastingdienst. Nu is er in Amsterdam een Belastingwinkel (net als bijvoorbeeld Utrecht en Rotterdam, red.). Daar kunnen mensen met een laag inkomen terecht voor hulp.

Verder krijgen we vaak vragen over uitkeringen of vergunningen die de gemeente moet regelen. Heb ik recht op bijstand? Wat als ik bezwaar wil maken tegen een beslissing van de gemeente? Als mensen vinden dat de gemeente ze niet goed helpt, kunnen ze bijvoorbeeld terecht bij de Nationale ombudsman.”

Hoe help je iemand die belt met een vraag?

“Sommige vragen kan ik snel beantwoorden. Denk aan: Wat zijn mijn rechten als uitzendkracht? Dat leg ik dan uit. Het komt ook voor dat mensen bellen met een vervolgvraag. Ze hebben eerder een van mijn collega’s gesproken, het advies opgevolgd en willen weten: hoe nu verder? Dan pak ik hun gegevens erbij, met de gegeven adviezen van mijn collega.

Bij een ingewikkelde vraag raad ik mensen aan een aparte afspraak te maken. Dat kan alleen als ze recht hebben op gesubsidieerde rechtsbijstand. Bij het maken van een afspraak vraag ik dus naar hun inkomen en vermogen. Verdienen ze te veel? Dan verwijs ik ze door naar de rechtsbijstandsverzekering of vakbond. Ik verwijs ook weleens door naar een advocaat, mediator of sociaal raadslid.

Veel mensen vinden het lastig alles te onthouden wat ik aan de telefoon vertel. Vooral als ze van slag zijn. Daarom stuur ik dezelfde middag vaak nog een mail met advies. Dan kunnen mensen het nog even rustig nalezen. Ik adviseer ze soms ook zo’n mail aan hun werkgever te laten zien.

Rechten en wetten leg ik in gemakkelijke taal uit. Ik noem zo min mogelijk wetsartikelen. Of ingewikkelde termen als: ‘een dagvaarding laten betekenen’. Dan weet toch bijna niemand waar ik het over heb?”

Welke invloed heeft de coronacrisis op de vragen die jullie krijgen?

“In maart en april kregen we bijna alleen maar coronagerelateerde vragen. Ik heb een reis geboekt, heb ik recht op geld terug? Wat zijn mijn rechten als ik mijn sportabonnement niet kan gebruiken? En wat als ik mijn huur niet meer kan betalen? In korte tijd moesten we veel uitzoeken. Alle antwoorden op veel gestelde vragen over het coronavirus staan nu online.

Ik vrees dat we de komende tijd nog veel meer vragen krijgen over beëindigde arbeidscontracten. Er zijn veel mensen ontslagen sinds de coronacrisis. Dat gaat alleen nog maar erger worden.”

Hoe is je werk verder veranderd door corona?

“Eerst was mijn werk afwisselender. Ik zat ’s ochtends vaak achter de balie, omdat mensen nog gewoon konden binnenlopen met een vraag. Nu bel ik meer. Dat is best intensief. Je kunt namelijk zien hoeveel mensen in de wacht staan. Als de wachtrij rustiger is, wissel ik het bellen af met het beantwoorden van e-mailvragen.

We weten dat een grote groep mensen ons nu niet kan bereiken. Omdat ze bellen of mailen lastig vinden. Of een blokkade op een 0900-nummer hebben. Binnenlopen vinden ze toch gemakkelijker. We maken ons zorgen om deze mensen, juridisch gezien zwerven zij nu rond.”

Welke tip geef je vaak?

“Dat hangt ervan af wat de vraag is. Bij een arbeidsconflict adviseer ik bijvoorbeeld om de situatie eerst nog eens rustig te bespreken met je leidinggevende. En niet meteen heftige juridische stappen te zetten.”